Η δυσκαταποσία, κοινώς γνωστή ως δυσκολία στην κατάποση, είναι ένα σύμπτωμα που μπορεί να προκύψει λόγω της ύπαρξης διαφόρων παθήσεων που επηρεάζουν την ανώτερη αεροπεπτική οδό. Η κατάποση είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που περιλαμβάνει την ομαλή συνέργεια πολλαπλών δομών στο κεφάλι και το λαιμό. Περιλαμβάνει τρεις φάσεις: στοματική, φαρυγγική και οισοφαγική. Η στοματική φάση περιλαμβάνει την προετοιμασία και τη μεταφορά της τροφής στον φάρυγγα. Η φάση του φάρυγγα περιλαμβάνει τη διέλευση της τροφής από τον φάρυγγα στον οισοφάγο, ενώ η οισοφαγική φάση περιλαμβάνει τη μετακίνηση της τροφής προς το στομάχι. Η συντονισμένη λειτουργία της γλώσσας, της μαλακής υπερώας, του φάρυγγα, του λάρυγγα και του οισοφάγου είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή ολοκλήρωση της κατάποσης.
Πού οφείλεται η δυσκαταποσία
Η δυσκαταποσία μπορεί να οφείλεται σε διάφορα και ετερογενή μεταξύ τους αίτια. Αρχικά, παθήσεις φλεγμονώδους αιτιολογίας όπως η φαρυγγίτιδα, η αμυγδαλίτιδα και η επιγλωττίτιδα μπορεί να προκαλέσουν οίδημα και πόνο, οδηγώντας σε δυσκολία στην κατάποση. Επίσης, καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι στο στοματοφάρυγγα, τον υποφάρυγγα, τον λάρυγγα ή τον οισοφάγο μπορεί να εμποδίσουν τη δίοδο της τροφής, προκαλώντας δυσκαταποσία. Ένα απόστημα ή μια νεοπλασία τραχήλου μπορεί να εκδηλωθεί με δυσκολία στην κατάποση. Η δυσκαταποσία μπορεί επιπρόσθετα να οφείλεται σε κατάποση ξένων σωμάτων, ιδίως εάν ο ασθενής είναι βρεφικής ηλικίας.Τέλος, πρόσθετες καταστάσεις όπως ο αμυγδαλόλιθος, το σύνδρομο βελονοϋοειδούς συνδέσμου ή μια μακρά βελονοειδής απόφυση συμβάλλουν στην εκδήλωση αυτού του δυσάρεστου συμπτώματος.
Τυχόν τραυματισμοί στο κεφάλι, τον αυχένα ή τον οισοφάγο από ατυχήματα ή κάποια χειρουργική επέμβαση δεν αποκλείεται να προκαλέσουν δομική βλάβη που οδηγεί σε δυσκαταποσία. Σε αρκετές περιπτώσεις, η δυσκαταποσία μπορεί να οφείλεται επίσης σε κάποια νευρομυϊκή διαταραχή. Αρχικά, το σύμπτωμα αυτό μπορεί να οφείλεται σε νευραλγία του γλωσσοφαρυγγικού νεύρου. Παράλληλα, στις νευρομυϊκές διαταραχές που είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουν δυσκολία στην κατάποση συγκαταλέγονται:
- Το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
- Η νόσος Πάρκινσον.
- Η μυασθένεια Gravis.
- Η Αμυοτροφική Πλάγια Σκλήρυνση.
Τι θεραπευτικές επιλογές υπάρχουν
Κάθε πάθηση ωτορινολαρυγγικής προέλευσης που προκαλεί δυσκολία στην κατάποση αντιμετωπίζεται με διαφορετικό τρόπο. Φλεγμονώδεις παθήσεις όπως η αμυγδαλίτιδα ή η φαρυγγίτιδα αντιμετωπίζονται κατά βάση με χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής, η οποία μειώνει τη φλεγμονή και το οίδημα.
Σε περιπτώσεις υποτροπιάζουσας αμυγδαλίτιδας, μπορεί να έχει ένδειξη η αμυγδαλεκτομή, η χειρουργική αφαίρεση δηλαδή των αμυγδαλών. Η ιογενής φαρυγγίτιδα, η οποία είναι αυτοπεριοριζόμενη, υποχωρεί με ενυδάτωση, αναλγητικά και αντιπυρετικά. Η επιγλωττίτιδα από την άλλη απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα με χορήγηση αρχικά ενδοφλέβιων αντιβιοτικών, ενώ μπορούν επίσης να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή για τη μείωση της φλεγμονής.
Εάν η δυσκολία στην κατάποση οφείλεται σε κάποιο όγκο στον στοματοφάρυγγα, τον υποφάρυγγα, τον λάρυγγα ή τον οισοφάγο, η κατάλληλη θεραπεία διαμορφώνεται ανάλογα με το αν ο όγκος είναι καλοήθης ή κακοήθης. Για τους καλοήθεις όγκους, η χειρουργική εκτομή είναι η μόνη θεραπεία που χρειάζεται και μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδοσκοπικά ή μέσω ανοικτών χειρουργικών τεχνικών, ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση του όγκου. Οι κακοήθεις όγκοι απαιτούν μια πιο σύνθετη προσέγγιση, που συχνά περιλαμβάνει συνδυασμό χειρουργικής επέμβασης, ακτινοθεραπείας και χημειοθεραπείας. Η χειρουργική αφαίρεση επίσης καλοήθων ή κακοήθων όγκων στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου μπορεί να ανακουφίσει την αποφρακτική δυσκαταποσία.
Η θεραπεία ενός αποστήματος τραχήλου αρχικά περιλαμβάνει χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών ευρέος φάσματος, ενώ συχνά είναι απαραίτητη η χειρουργική παροχέτευση.Τα καλοήθη νεοπλάσματα αντιμετωπίζονται συνήθως με χειρουργική εκτομή. Τα κακοήθη νεοπλάσματα απαιτούν μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση, συμπεριλαμβανομένης της χειρουργικής εκτομής που ακολουθείται από επικουρικές θεραπείες όπως η ακτινοβολία ή η χημειοθεραπεία.
Η κατάποση ενός ξένου σώματος από την άλλη πλευρά αντιμετωπίζεται με βάση το μέγεθος, τον τύπο, τη θέση του αντικειμένου και την πιθανότητα πρόκλησης επιπλοκών. Συνήθως, η ενδοσκοπική αφαίρεσή του είναι η προτιμώμενη μέθοδος. Η διαδικασία πραγματοποιείται είτε με εύκαμπτο είτε με άκαμπτο ενδοσκόπιο, ανάλογα με τη θέση του αντικειμένου και την κατάσταση του ασθενούς. Για αιχμηρά ή επιμήκη αντικείμενα, όπως κόκκαλα ψαριού ή οδοντογλυφίδες, η απόλυτη προσοχή κατά την αφαίρεσή τους είναι απαραίτητη για την αποφυγή τραυματισμού.
Η δυσκαταποσία είναι ένα σύνθετο σύμπτωμα με πολλαπλές αιτιολογίες, ιδιαίτερα στον τομέα της ωτορινολαρυγγολογίας. Η κατανόηση των διαφόρων ωτορινολαρυγγολογικών αιτιών και των αντίστοιχων επιλογών διαχείρισης είναι ζωτικής σημασίας για την αποτελεσματική υποχώρηση του δυσάρεστου αυτού συμπτώματος. Η Χειρουργός ΩΡΛ Δρ. Όλγα Παπαδοπούλου διερευνά εάν η δυσκαταποσία οφείλεται πράγματι σε κάποιο ωτορινολαρυγγολογικό αίτιο. Εάν ανευρεθεί ότι όντως η δυσκολία στην κατάποση έχει τέτοια προέλευση, προβαίνει στην εφαρμογή ενός απόλυτα εξατομικευμένου σχεδίου θεραπείας ανά περίπτωση.